Του Κώστα Ράπτη
Κήρυξε το Ιράν τον πόλεμο στο Ισραήλ και μάλιστα από τουρκικού εδάφους; Οι δηλώσεις του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών Χοσέιν Αμιρ-Αμπντολαχιάν κατά τη χθεσινή συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν, στην Άγκυρα, γεννούν πολλές απορίες.
Αν οι ισραηλινές επιχειρήσεις στη Γάζα συνεχισθούν, η “αντίσταση” θα προχωρήσει σε άλλη μία “έκπληξη”, προανήγγειλε ο επικεφαλής της διπλωματίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας – και τα λόγια του δεν θα πρέπει να θεωρηθούν κούφιος κομπασμός.
Ήδη, σημαντική έκπληξη αποτέλεσε η εμπλοκή της Υεμένης (πρώτου αραβικού κράτους το οποίο κινείται στρατιωτικά κατά του Ισραήλ μετά το 1973), ο στρατός της οποίας εξαπέλυσε drones αλλά και πυραύλους προς το Εϊλάτ της Ερυθράς Θάλασσας, ανοίγοντας ένα απροσδόκητο “νότιο μέτωπο”, εκεί που όλα τα βλέμματα ήταν στραμμένα στην επαπειλούμενη ανάφλεξη του “βορείου μετώπου”, δηλαδή στα λιβανο-ισραηλινά σύνορα. Το αποτέλεσμα ήταν να υπάρξει ενίσχυση της ναυτικής παρουσίας τόσο του Ισραήλ όσο και των ΗΠΑ στην Ερυθρά Θάλασσα.
Ο στρατός της Υεμένης συγκυβερνά με την οργάνωση Ανσαρουλάχ (γνωστότερη με το όνομα της ηγετικής φατρίας των Χούθι), σύμμαχο του Ιράν και “νέμεση” της Σαουδικής Αραβίας κατά τον πόλεμο που αυτή κήρυξε το 2015. Όσο και αν η παρεμβολή της Υεμένης στην παρούσα πολεμική σύγκρουση στη Λωρίδα της Γάζας έχει περιορισμένη επιχειρησιακά σημασία (αν μη τι άλλο λόγο της απόστασης που χωρίζει τα δύο μέρη), συμβολικά δεν παύει να είναι σημαντική.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι ανησυχίες για το “βόρειο μέτωπο” έχουν κοπάσει – κάθε άλλο. Πόσω μάλλον που αύριο Παρασκευή ο Χασάν Νασράλα ηγέτης της σιιτικής οργάνωσης του Λιβάνου Χεζμπολάχ (μοναδικού, και μάλιστα μη κρατικού, στρατού της Μέσης Ανατολής, που έχει επιφέρει ήττες στο Ισραήλ) αναμένεται να απευθύνει διάγγελμα, σπάζοντας τη σιωπή του μετά τις 7 Οκτωβρίου. Και στο διάγγελμα αυτό, που έχει προαναγγελθεί από την Κυριακή, με ειδικά βιντεοσκοπημένα “τρέιλερ” της Χεζμπολάχ, καλλιεργείται η αίσθηση ότι θα αναγγελθεί κάτι “μεγάλο”.
Διόλου τυχαία, ο επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν βρίσκεται ήδη στη Βηρυτό.
Μολονότι, όμως, το Ιράν κινητοποιεί όλους τους συμμάχους του στην περιοχή (συμπεριλαμβανομένων και των Ιρακινών πολιτοφυλάκων που εξαπολύουν το τελευταίο διάστημα αλλεπάλληλες, αλλά πάντως μη φονικές, επιθέσεις σε αμερικανικές θέσεις στο Ιράν και τη Συρία), η επίσημη Τεχεράνη μοιάζει να ενδιαφέρεται να κεφαλαιοποιήσει τη “μόχλευση” αυτή στο διπλωματικό πεδίο. Η προσπάθεια της Δύσης και του Ισραήλ να επιβάλλουν την απομόνωση της Ισλαμικής Δημοκρατίας δεν τελεσφορεί.
Πριν από την επίσκεψη στην Άγκυρα, ο Αμιρ-Αμπντολαχιάν είχε επισκεφθεί το Κατάρ, ενώ είχε επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον Σαουδάραβα ομόλογό του, κίνηση καθεαυτή αξιοσημείωτη, με δεδομένο την επί χρόνια άκρως ανταγωνιστική σχέση Ριάντ – Τεχεράνης, μέχρι την επανασυμφιλίωσή τους τον περασμένο Μάρτιο με κινεζική μεσολάβηση.
Με την Τουρκία τα πράγματα είναι περισσότερο απλά, καθώς οι δύο χώρες διατηρούσαν πάντοτε ανοικτούς διαύλους, ακόμη και επί “φακέλων” για τους οποίους είχαν αντιδιαμετρικά αντίθετες θέσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συριακή κρίση, την οποία οι δύο χώρες επιχειρούν να συνδιαχειριστούν με τη Ρωσία στο πλαίσιο της “πρωτοβουλίας της Αστάνα”. Για τους εμπειρότερους μεσανατολίτες διπλωμάτες οι τριβές αποτελούν κατεξοχήν ευκαιρία συνδιαλλαγής.
Άλλωστε, Τουρκία και Ιράν θέλησαν να διακηρύξουν κατά τη χθεσινή συνάντηση ότι αποτελούν “ενήλικους” παίκτες, ικανούς να επιχειρήσουν τη σταθεροποίηση εκεί όπου οι “μεγάλοι” έχουν αποτύχει. Αυτό το νόημα είχε η κοινή πρότασή τους για περιφερειακή (και όχι διεθνή) διάσκεψη, με στόχο την αποτροπή της επέκτασης της κρίσης στη Γάζα.
Αλλά οι διπλωματικές αβρότητες υπέκρυπταν μία ενοχλητική αιχμή. Ο Ιρανός υπουργός επανέλαβε την πρόταση της χώρας του για επιβολή εμπάργκο καυσίμων και τροφίμων στο Ισραήλ από τα μουσουλμανικά κράτη, χωρίς να λάβει απάντηση από τον Φιντάν. Ο λόγος είναι ότι το 40% των ενεργειακών αναγκών του Ισραήλ καλύπτεται από φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν, διακινούμενο μέσω της επικράτειας της “αδελφής” Τουρκίας.
Η στενή συμμαχία του Μπακού με το εβραϊκό κράτος αποτελεί (μετά και τον πόλεμο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ που απειλείται να ανατρέψει τους τοπικούς συσχετισμούς) μεγάλη πηγή ανησυχίας για το Ιράν – τα δε “μηνύματα” της Τεχεράνης έχουν αποδέκτες πολύ πιο κοντά προς τα σύνορά της από τη Λωρίδα της Γάζας.