Ένα πρώτο βήμα που φέρνει πιο κοντά τις γυναίκες στην εθελοντική θητεία θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι κάνει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας με το νομοσχέδιο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση με τίτλο: «Ίδρυση Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας, εκσυγχρονισμός θεσμικού πλαισίου των Ανωτάτων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, σύσταση Κοινού Σώματος Πληροφορικής στις Ένοπλες Δυνάμεις και λοιπές διατάξεις».
Η δυνατότητα μέσα από το νομοσχέδιο που κατατέθηκε από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, Νίκο Δένδια, δίνεται μέσα από τη σύνδεση των σπουδών σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα με εθελοντική υπηρεσία στις Ένοπλες Δυνάμεις.
Με αυτό τον τρόπο άνδρες αλλά και γυναίκες μπορούν να γίνουν υποψήφιοι αξιωματικοί βραχείας εθελοντικής υπηρεσίας, λαμβάνοντας αμοιβή ποσοστό επί του μισθού του δόκιμου εφέδρου αξιωματικού (ΔΕΑ).
Ένας τρίτος δρόμος για τις γυναίκες
Πιο συγκεκριμένα μέσα από την πρόβλεψη με τίτλο «Ειδικά Προγράμματα Θητείας», καλύπτονται όλοι οι κύκλοι σπουδών από προπτυχιακούς φοιτητές έως και υποψήφιους διδάκτορες. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η εν λόγω διάταξη του νομοσχεδίου ακολουθεί εν μέρει το πρότυπο του Σώματος Εκπαίδευσης Εφέδρων Αξιωματικών (ROTC) των ΗΠΑ. Όσοι εντάσσονται στα εν λόγω ειδικά προγράμματα θητείας, σύμφωνα με το νομοσχέδιο μετά από την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος σπουδών τους και της απαιτούμενης στρατιωτικής τους εκπαίδευσης υπηρετούν υποχρεωτικά για δύο χρόνια σε μονάδες/υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων με τον βαθμό του Εφέδρου Ανθυπολοχαγού και αντιστοίχων και ειδικότητα συναφή με το αντικείμενο σπουδών τους.
Κάτι που μπορεί να θεωρηθεί ως ένας τρίτος δρόμος για την υπηρεσία των γυναικών, σε εθελοντική βάση, στις Ένοπλες Δυνάμεις, πέρα από τις στρατιωτικές σχολές και τους ΕΠΟΠ.
Ειδικά Προγράμματα Θητείας
Σύμφωνα με το άρθρο 68 που συμπεριλαμβάνεται στο πέμπτο μέρος του νομοσχεδίου του ΥΠΕΘΑ, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι:
1. Κατά παρέκκλιση των λοιπών διατάξεων, τα Γενικά Επιτελεία δύνανται να προκηρύσσουν ειδικά προγράμματα θητείας για άνδρες, στρατεύσιμους και εφέδρους, και γυναίκες, τα οποία συνδυάζονται με φοίτηση στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 4957/2022 (Α΄ 141), ως εξής:
Προπτυχιακοί φοιτητές
α) Ειδικό πρόγραμμα θητείας για σπουδαστές που φοιτούν στο πρώτο ή δεύτερο έτος προγράμματος σπουδών πρώτου κύκλου Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.
Τα Γενικά Επιτελεία προκηρύσσουν ειδικά προγράμματα θητείας για φοιτητές συγκεκριμένων προγραμμάτων σπουδών, ανάλογα με τις ανάγκες τους, τα οποία δεν μπορούν να υπερβαίνουν την ελάχιστη διάρκεια φοίτησης για απόκτηση του τίτλου σπουδών, προσαυξημένη κατά δύο (2) έτη.
Μετά από την ένταξή τους στο ειδικό πρόγραμμα θητείας οι συμμετέχοντες αποκτούν την ιδιότητα του Υποψήφιου Έφεδρου Αξιωματικού Βραχείας Εθελοντικής Υπηρεσίας και λαμβάνουν ως αμοιβή ποσοστό επί του μισθού του Δοκίμου Έφεδρου Αξιωματικού. Η ως άνω αμοιβή δεν καταβάλλεται κατά το δεύτερο έτος της προσαύξησης του δευτέρου εδαφίου.
Οι ανωτέρω μετά από την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος σπουδών πρώτου κύκλου και της απαιτούμενης στρατιωτικής τους εκπαίδευσης υπηρετούν υποχρεωτικά για δύο (2) έτη σε μονάδες/υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων με τον βαθμό του Εφέδρου Ανθυπολοχαγού και αντιστοίχων και ειδικότητα συναφή με το αντικείμενο σπουδών τους.
Μεταπτυχιακοί φοιτητές
β) Ειδικό πρόγραμμα θητείας για φοιτητές προγραμμάτων σπουδών δεύτερου κύκλου, η διάρκεια των οποίων δεν υπερβαίνει τα τέσσερα (4) ακαδημαϊκά εξάμηνα.
Τα Γενικά Επιτελεία προκηρύσσουν ειδικά προγράμματα θητείας σε συγκεκριμένα προγράμματα σπουδών δεύτερου κύκλου, σε συνεργασία με Σχολές και Τμήματα Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, τα οποία δεν μπορούν να υπερβαίνουν την ελάχιστη διάρκεια φοίτησης για απόκτηση του τίτλου σπουδών, προσαυξημένη κατά ένα (1) ακαδημαϊκό εξάμηνο.
Οι υποψήφιοι που γίνονται δεκτοί για φοίτηση στα ανωτέρω Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ή Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, μετά από την επιτυχή ολοκλήρωση της ταχύρρυθμης απαιτούμενης στρατιωτικής τους εκπαίδευσης, εντάσσονται στο ειδικό πρόγραμμα θητείας, αποκτούν την ιδιότητα του Δοκίμου Έφεδρου Αξιωματικού ή Επίκουρου Σημαιοφόρου του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) και λαμβάνουν ως αμοιβή τον μισθό του Δοκίμου Έφεδρου Αξιωματικού.
Εφόσον ολοκληρώσουν επιτυχώς το πρόγραμμα σπουδών δεύτερου κύκλου, υπηρετούν υποχρεωτικά για δύο (2) έτη σε μονάδες/υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων με τον βαθμό του Εφέδρου Ανθυπολοχαγού και αντιστοίχων και ειδικότητα συναφή με το αντικείμενο του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών τους.
Στο ως άνω ειδικό πρόγραμμα θητείας δύνανται να συμμετέχουν κατόπιν αίτησής τους και όσοι έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον το ακαδημαϊκό σκέλος του ειδικού προγράμματος θητείας της περ. α), με την ιδιότητα ή τον βαθμό που φέρουν. Στην περίπτωση αυτή η υποχρεωτική υπηρεσία τους στις Ένοπλες Δυνάμεις, σύμφωνα με το τέταρτο εδάφιο, παρατείνεται κατά ένα (1) έτος και απολύονται από τις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων με τη συμπλήρωση συνολικά τριών (3) ετών υποχρεωτικής υπηρεσίας.
Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας καλύπτει τα δίδακτρα του προγράμματος σπουδών δεύτερου κύκλου.
Για υποψήφιους διδάκτορες
γ) Ειδικό πρόγραμμα θητείας για υποψήφιους διδάκτορες. Τα Γενικά Επιτελεία προκηρύσσουν θέσεις για υποψήφιους διδάκτορες ή ενδιαφερόμενους για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής, σε συγκεκριμένα προγράμματα σπουδών τρίτου κύκλου με συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο, σε συνεργασία με Σχολές και Τμήματα Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ή Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα.
Οι υποψήφιοι που γίνονται δεκτοί στα προγράμματα σπουδών τρίτου κύκλου, μετά από την επιτυχή ολοκλήρωση της ταχύρρυθμης απαιτούμενης στρατιωτικής τους εκπαίδευσης, εντάσσονται στο ειδικό πρόγραμμα θητείας, αποκτούν την ιδιότητα του Δοκίμου Εφέδρου Αξιωματικού ή Επίκουρου Σημαιοφόρου του Π.Ν. και λαμβάνουν ως αμοιβή τον μισθό του Δοκίμου Έφεδρου Αξιωματικού.
Εφόσον ολοκληρώσουν επιτυχώς τη διδακτορική τους διατριβή, υπηρετούν υποχρεωτικά για δύο (2) έτη αποκλειστικά σε Ερευνητικά Κέντρα των Ενόπλων Δυνάμεων ή μονάδες/υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων με αντικείμενο συναφές του διδακτορικού τίτλου σπουδών τους με τον βαθμό του Εφέδρου Ανθυπολοχαγού και αντιστοίχων και απασχολούνται σε ερευνητικά προγράμματα συναφή με το ευρύτερο ακαδημαϊκό τους αντικείμενο ή σε αντίστοιχες θέσεις.
Οι ανωτέρω προάγονται στο βαθμό του Εφέδρου Υπολοχαγού και αντιστοίχων ένα (1) μήνα πριν από τη συμπλήρωση δύο (2) ετών στρατιωτικής υπηρεσίας σε μονάδες/υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων. Στο ως άνω ειδικό πρόγραμμα θητείας δύνανται να συμμετέχουν κατόπιν αίτησής τους και όσοι ολοκληρώνουν το ειδικό πρόγραμμα θητείας της περ. β), καθώς επίσης και όσοι ολοκληρώνουν το ειδικό πρόγραμμα θητείας της περ. α) και πληρούν τις προϋποθέσεις εισαγωγής σε πρόγραμμα σπουδών τρίτου κύκλου.
Στην περίπτωση αυτή η υποχρεωτική υπηρεσία τους στις Ένοπλες Δυνάμεις παρατείνεται κατά ένα (1) έτος και απολύονται από τις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων με τη συμπλήρωση τριών (3) ετών υποχρεωτικής υπηρεσίας.
Όσοι ολοκληρώνουν επιτυχώς το ακαδημαϊκό σκέλος του ως άνω ειδικού προγράμματος και έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τα ακαδημαϊκά σκέλη των ειδικών προγραμμάτων θητείας των περ. α) και β) απολύονται από τις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων με τη συμπλήρωση συνολικά τεσσάρων (4) ετών υποχρεωτικής υπηρεσίας.
Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας καλύπτει τα δίδακτρα του προγράμματος σπουδών τρίτου κύκλου, εφόσον προβλέπονται.
Οι υποψήφιοι
Οι υποψήφιοι των ειδικών προγραμμάτων θητείας των περ. α) και β) της παρ. 1 γίνονται δεκτοί, εφόσον η συνολική διάρκεια που απαιτείται για την ολοκλήρωση του προβλεπόμενου ακαδημαϊκού προγράμματος σπουδών πρώτου και δεύτερου κύκλου δεν υπερβαίνει την 31η Δεκεμβρίου του έτους που συμπληρώνουν το εικοστό όγδοο (28ο) έτος της ηλικίας τους, σύμφωνα με τις διατάξεις της στρατολογικής νομοθεσίας.
Αντίστοιχα, οι υποψήφιοι διδάκτορες του ειδικού προγράμματος θητείας της περ. γ) της παρ. 1 γίνονται δεκτοί, εφόσον η συνολική διάρκεια που απαιτείται για την ολοκλήρωση του προβλεπόμενου προγράμματος σπουδών τρίτου κύκλου δεν υπερβαίνει την 31η Δεκεμβρίου του έτους που συμπληρώνουν το τριακοστό πρώτο (31ο) έτος της ηλικίας τους, σύμφωνα με τις διατάξεις της στρατολογικής νομοθεσίας.
Πότε διαγράφονται οι συμμετέχοντες
Οι συμμετέχοντες διαγράφονται από τα ειδικά προγράμματα θητείας και απολύονται από τις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων στις παρακάτω περιπτώσεις:
α) αν δεν ολοκληρώσουν το ακαδημαϊκό σκέλος εντός της διάρκειας φοίτησης που προβλέπεται στην παρ. 1 για κάθε ειδικό πρόγραμμα θητείας ή διαγραφούν από αυτό, σύμφωνα με τους κανονισμούς των οικείων σχολών,
β) αν δεν ολοκληρώσουν συγκεκριμένο αριθμό στρατιωτικών εκπαιδεύσεων, κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού σκέλους οποιουδήποτε ειδικού προγράμματος.
γ) αν κριθούν από τις Στρατιωτικές Υγειονομικές Επιτροπές ικανοί κατηγορίας πέμπτης (Ι/5), οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια του ειδικού προγράμματος θητείας,
δ) αν έχουν εκπληρώσει τη συνολική υποχρεωτική στρατιωτική υπηρεσία που προβλέπεται για κάθε ειδικό πρόγραμμα θητείας και την τυχόν επιπλέον στρατιωτική υπηρεσία που προβλέπεται στην παρ. 5,
ε) αν καταδικαστούν ή παραπεμφθούν αμετάκλητα σε δίκη για κακούργημα ή για τα πλημμελήματα της κλοπής, της απάτης, της υπεξαίρεσης (κοινής ή στην υπηρεσία), της εκβίασης, της πλαστογραφίας, της ψευδούς βεβαίωσης, της ψευδούς κατάθεσης, της δωροδοκίας, της παράνομης βεβαίωσης ή της είσπραξης δικαιωμάτων του Δημοσίου, της απιστίας, της ψευδούς καταμήνυσης, της συκοφαντικής δυσφήμησης, της παράβασης καθήκοντος, καθώς και για οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής ή της νομοθεσίας περί ναρκωτικών, λαθρεμπορίας, όπλων, πυρομαχικών και τυχερών παιχνιδιών και για οποιοδήποτε έγκλημα του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα,
στ) αν κηρυχθούν λιποτάκτες,
ζ) αν διαπράξουν σοβαρά πειθαρχικά παραπτώματα ή για λόγους που σχετίζονται με την πλημμελή εκπλήρωση των στρατιωτικών τους υποχρεώσεων κατά τη διάρκεια του ειδικού προγράμματος θητείας, ύστερα από αιτιολογημένη πρόταση της μονάδας/υπηρεσίας που υπηρετούν.
Στρατιωτική εκπαίδευση
Κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού σκέλους των ειδικών προγραμμάτων θητείας της παρ. 1, οι συμμετέχοντες ακολουθούν στρατιωτική εκπαίδευση και συμμετέχουν σε στρατιωτικές δραστηριότητες.
Μετά από την ολοκλήρωση οποιουδήποτε ειδικού προγράμματος θητείας, οι συμμετέχοντες, εφόσον το επιθυμούν και με τη σύμφωνη γνώμη του οικείου Γενικού Επιτελείου, μπορούν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους για επιπλέον χρονικό διάστημα έως τρία (3) έτη, με τον βαθμό που ολοκλήρωσαν το αντίστοιχο ειδικό πρόγραμμα θητείας. Επιπρόσθετα, όσοι ολοκληρώνουν το ειδικό πρόγραμμα θητείας της περ. γ) της παρ. 1 και μετά το πέρας του επιπλέον χρονικού διαστήματος του πρώτου εδαφίου, δύναται να παρέχουν αμισθί τις υπηρεσίες τους ως σύμβουλοι μερικής απασχόλησης στις μονάδες/υπηρεσίες της περ. δ) της παρ. 3 του άρθρου 12.
Όσοι ολοκληρώνουν οποιοδήποτε ειδικό πρόγραμμα θητείας της παρ. 1, θεωρείται ότι έχουν εκπληρώσει τη στρατεύσιμη στρατιωτική τους υποχρέωση.
Σε όσους διαγράφονται από τα ειδικά προγράμματα θητείας για τους λόγους των περ. α), β), ε), στ) και ζ) της παρ. 3 καταλογίζονται τα δίδακτρα που καταβλήθηκαν από τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Όσοι διαγράφονται για τους λόγους του πρώτου εδαφίου πριν από την ολοκλήρωση του ακαδημαϊκού σκέλους του προγράμματος υποχρεούνται να καταβάλλουν στο Δημόσιο αποζημίωση ίση με το σύνολο των καθαρών μηνιαίων αποδοχών που έλαβαν μέχρι την ημερομηνία της διαγραφής τους, καθώς επίσης και κάθε άλλη δαπάνη που κατέβαλαν οι Ένοπλες Δυνάμεις.
Οι άρρενες συμμετέχοντες στα ειδικά προγράμματα θητείας, οι οποίοι πριν από την ένταξή τους σε αυτά δεν είχαν καταταγεί στις Ένοπλες Δυνάμεις για εκπλήρωση της στρατεύσιμης στρατιωτικής τους υποχρέωσης, όταν απολύονται ή διαγράφονται από αυτά, υποχρεούνται, με εξαίρεση τις περ. γ) και δ) της παρ. 3, να εκπληρώσουν το σύνολο των στρατιωτικών τους υποχρεώσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις της στρατολογικής νομοθεσίας.
Στρατιωτικοί εν ενεργεία
Οι συμμετέχοντες στα ειδικά προγράμματα θητείας της παρ. 1 κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού σκέλους του προγράμματος θεωρούνται στρατιωτικοί σε ενέργεια και υπάγονται στους στρατιωτικούς νόμους και κανονισμούς, μόνο κατά το χρονικό διάστημα που διαρκεί η στρατιωτική εκπαίδευση ή συμμετοχή στις στρατιωτικές δραστηριότητες.
Οι συμμετέχοντες στα ειδικά προγράμματα θητείας:
α) Κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού σκέλους του ειδικού προγράμματος θητείας, έχουν τα ίδια δικαιώματα υγειονομικής περίθαλψης με τους Δόκιμους Έφεδρους Αξιωματικούς που εκπληρώνουν τη στρατεύσιμη στρατιωτική τους υποχρέωση.
β) Μετά από την ολοκλήρωση του ακαδημαϊκού σκέλους του ειδικού προγράμματος θητείας, για το χρονικό διάστημα που υπηρετούν σε μονάδες/υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων με τον βαθμό του Εφέδρου Ανθυπολοχαγού ή Υπολοχαγού και αντιστοίχων, ασφαλίζονται για σύνταξη στον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.) για τον κλάδο κύριας σύνταξης (πρώην Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ.) και για τον κλάδο επικουρικής ασφάλισης (πρώην Ε.Τ.Ε.Α.Μ.), ή στο Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.), καθώς και για υγειονομική περίθαλψη.
γ) Δύνανται να αναγνωρίζουν με αίτησή τους το χρονικό διάστημα που αποκτούν τη στρατιωτική ιδιότητα, κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού σκέλους, σύμφωνα με την παρ. 8, ως χρόνο συντάξιμης υπηρεσίας, σύμφωνα με τις διατάξεις για την αναγνώριση και εξαγορά του χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας. O χρόνος αυτός βεβαιώνεται από την αρμόδια υπηρεσία των Ενόπλων Δυνάμεων.
Για όσα θέματα δεν ρυθμίζονται στο παρόν και στις κανονιστικές πράξεις που εκδίδονται κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 77 του παρόντος, εφαρμόζονται ο α.ν. 833/1937 (Α’ 351) και ο ν. 3421/2005 (Α’ 302).