Με ιδιαίτερη ανησυχία αναμένεται η αντίδραση των αγορών στην επίθεση του Ιράν με πυραύλους και drones στο Ισραήλ, με τους αναλυτές να φοβούνται ότι θα μπορούσε να «εκτοξεύσει» τις τιμές του πετρελαίου.
Όπως επισημαίνει σε άρθρο γνώμης στο Bloomberg ο Χαβιέρ Μπλας, η κατάσταση είναι ρευστή και για την αγορά πετρελαίου και όλα εξαρτώνται τώρα από την απάντηση του Ισραήλ και την πιθανότητα ενός κύκλου κλιμάκωσης.
Ωστόσο, παραθέτει δέκα συμπεράσματα:
1) Από καθαρά φυσική άποψη, τίποτα δεν έχει αλλάξει στον κόσμο του πετρελαίου. Το αργό πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής ρέει στην παγκόσμια οικονομία ανεμπόδιστα και τα στενά του Ορμούζ, το σημαντικότερο ενεργειακό… πέρασμα στον κόσμο, παραμένει ανοιχτό στη ναυτιλία. Με απλά λόγια: δεν υπάρχει έλλειψη πετρελαίου.
2) Ο κίνδυνος μελλοντικής διακοπής έχει αυξηθεί. Θα ήταν αφελές να πούμε ότι η Μέση Ανατολή μοιάζει σήμερα ακριβώς όπως την περασμένη εβδομάδα. Πολλά άλλαξαν. Δεν νομίζω, εκτιμά, ότι ήταν μια καθαρά συμβολική επίθεση. Αν και φαίνεται ότι υπήρχε προειδοποιητική ενημέρψση, το Ιράν εκτόξευσε περίπου 170 drones, 30 πυραύλους κρουζ και 120 βαλλιστικούς πυραύλους, με σαφή στόχο να συντρίψει την άμυνα του Ισραήλ. Αυτό αντανακλά κινδύνους για το μέλλον των τιμών.
3) Το Ιράν φαίνεται ότι στόχευε σε μια κλιμάκωση προς αποκλιμάκωση, αντί να ανοίξει το πρώτο κεφάλαιο ενός περιφερειακού πολέμου. Ακόμη και πολύ πριν τα drones και οι πύραυλοι φτάσουν στο Ισραήλ, η Τεχεράνη ανέφερε ότι η επίθεση ήταν μια μεμονωμένη «νόμιμη άμυνα» μετά τον ισραηλινό βομβαρδισμό της πρεσβείας της στη Συρία: «Το θέμα μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει ολοκληρωθεί». Εάν το Ισραήλ θεωρεί ότι η απάντησή του, φέρνοντας την Αμερική και πολλά αραβικά έθνη δίπλα για να εξουδετερώσει σχεδόν όλους τους εισερχόμενους πυραύλους, έμοιαζε με στρατηγική νίκη, τότε η περιοχή επιστρέφει στο επισφαλές status quo της. Αν ναι, οι τιμές του πετρελαίου δεν χρειάζεται να αυξηθούν. Αντίθετα, ο κίνδυνος θα αντικατοπτρίζεται καλύτερα μέσω της αγοράς δικαιωμάτων προαίρεσης.
4) Αν βάλουμε στην άκρη τη γεωπολιτική, τα θεμελιώδη στοιχεία προσφοράς και ζήτησης πετρελαίου φαίνονται υγιή. Ακόμη και η πιο πτωτική πρόβλεψη για τη ζήτηση πετρελαίου υποδηλώνει ότι η αύξηση της κατανάλωσης το 2024 θα αντιστοιχεί στον ιστορικό ετήσιο μέσο όρο των 1,2 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα. Οι ανοδικές προβλέψεις είναι για πολύ υψηλότερη αύξηση, στην περιοχή από 1,5 έως 1,9 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Από την πλευρά της προσφοράς, μια σειρά δυσλειτουργιών μείωσε την παραγωγή φέτος, ιδιαίτερα του αμερικανικού σχιστολιθικού πετρελαίου. Ως αποτέλεσμα, τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου, τα οποία συνήθως αυξάνονται το πρώτο εξάμηνο του έτους, παρέμειναν αμετάβλητα. Αν ο ΟΠΕΚ+ δεν αυξήσει την παραγωγή σύντομα, τα αποθέματα θα μειωθούν το δεύτερο εξάμηνο του έτους.
5) Ο ΟΠΕΚ+ κρατά σφιχτή την αγορά. Παρά τις τιμές του πετρελαίου πολύ πάνω από τα 80 δολάρια, αποφάσισε στα τέλη Μαρτίου να μεταφέρει τις περικοπές της παραγωγής του πρώτου τριμήνου στο δεύτερο τρίμηνο. Η προσδοκία μου είναι ότι ο όμιλος θα ανοίξει τις στρόφιγγες στην επόμενη συνεδρίασή του, που έχει προγραμματιστεί για την 1η Ιουνίου. Στην τελευταία μηνιαία έκθεσή του για το πετρέλαιο, το καρτέλ σημείωσε στις 11 Απριλίου ότι «οι ισχυρές προοπτικές ζήτησης πετρελαίου για το καλοκαίρι απαιτούν προσεκτική παρακολούθηση της αγοράς», ένα είδος προπαρασκευαστικής γλώσσας πριν από μια αύξηση της παραγωγής.
6) Ο τρόπος με τον οποίο ο ΟΠΕΚ+ αυξάνει την παραγωγή θα ήταν εξίσου σημαντικός με την ίδια την αύξηση. Περιμένω από τον όμιλο να αυξήσει αργά την παραγωγή, αφήνοντας τις επιλογές του ανοιχτές. Αντί να προαναγγέλλει μια σειρά αυξήσεων παραγωγής, θα μπορούσε να επιλέξει να καλεί μηνιαίες συναντήσεις, κρατώντας την αγορά να μαντεύει αν θα προσθέσει αρκετό αργό.
7) Εκτός και αν το Ισραήλ και το Ιράν εμπλακούν σε επιθέσεις που διαταράσσουν τις ροές πετρελαίου, ο ΟΠΕΚ+ έχει υπεραρκετή πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα για να ελέγξει ένα ράλι τιμών. Η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ιράκ κρατούν περίπου 5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως εκτός αγοράς, ίσο με περίπου το 5% της παγκόσμιας ζήτησης και περισσότερο από αυτό που παράγει το ίδιο το Ιράν.
Πόσο έχουν επηρεάσει οι αμερικανικές κυρώσεις
Η παραγωγή πετρελαίου του Ιράν έχει αυξηθεί στο υψηλότερο επίπεδο σε περισσότερα από πέντε χρόνια παρά τις αμερικανικές κυρώσεις που στοχεύουν τον ενεργειακό τομέα της χώρας.
8) Εκτός από έναν περιφερειακό πόλεμο, ο μεγαλύτερος κίνδυνος εφοδιασμού πετρελαίου είναι πολιτικός. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υποσχέθηκε μια «διπλωματική» απάντηση στις ιρανικές επιθέσεις. Από το 2021 που πήρε τα ηνία, ο Μπάιντεν επέτρεψε στο Ιράν να αυξήσει την παραγωγή του πετρελαίου, χαλαρώνοντας την επιβολή των κυρώσεων των ΗΠΑ στην Τεχεράνη. Τον Μάρτιο, η παραγωγή πετρελαίου στο Ιράν έφτασε στο υψηλό πενταετίας των 3,25 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα, από 2,1 εκατομμύρια τον Ιανουάριο του 2021. Εάν ο Μπάιντεν συνεχίσει να επιβάλλει τις κυρώσεις, θα μπορούσε να σφίξει σημαντικά την αγορά, εκτός εάν ο ΟΠΕΚ+ αντισταθμίσει τον αντίκτυπο. Αμφιβάλλω ότι ο Μπάιντεν θα ακολουθούσε αυτή την πορεία δράσης σε ένα εκλογικό έτος.
9) Η Ρωσία θα κερδίσει. Χάρη σε μια στενή αγορά πετρελαίου, η Μόσχα πουλά ήδη το αργό της στα 75 δολάρια το βαρέλι, πολύ πάνω από το ανώτατο όριο των 60 δολαρίων το βαρέλι της G7. Εάν η Ουάσιγκτον επιβάλει κυρώσεις κατά του Ιράν, θα μπορούσε να δημιουργήσει χώρο για τα βαρέλια που έχουν επιβληθεί από τη Ρωσία να κερδίσουν μερίδιο αγοράς και να επιτύχουν ακόμη υψηλότερες τιμές. Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Λευκός Οίκος «έκλεισε τα μάτια» στις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου είναι επειδή προτεραιότητά του ήταν να βλάψει τη Ρωσία. Η υψηλότερη ιρανική παραγωγή ήταν το ανείπωτο -και μη αναγνωρισμένο- κόστος αυτής της πολιτικής. Τώρα η Ουάσιγκτον πρέπει να επανεξετάσει ποια είναι η μεγαλύτερη ανησυχία της.
10) Ο κίνδυνος ο Λευκός Οίκος να αξιοποιήσει το Στρατηγικό Απόθεμα Πετρελαίου της χώρας αργότερα φέτος έχει αυξηθεί σημαντικά. Ακόμα κι αν πλέον είναι το μισό σε μέγεθος σε σχέση με αυτό που ήταν πριν από μια δεκαετία, το απόθεμα των περίπου 365 εκατομμυρίων βαρελιών εξακολουθεί να είναι μια τρομερή δύναμη. Ο Μπάιντεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το κάλυμμα της αυξανόμενης έντασης στη Μέση Ανατολή για να δικαιολογήσει τη χρήση του και να προσπαθήσει να ωθήσει τις τιμές του πετρελαίου προς τα 80 δολάρια το βαρέλι, εάν ο ΟΠΕΚ+ αποφασίσει ότι είναι ευτυχής να τις αφήσει να ανέβουν στα 99,99 δολάρια ή και περισσότερο.