Τεκμήρια διαβίωσης: Μειώνονται έως και 30%- Οι τρεις ανατροπές

© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη

Τον «φάκελο» των τεκμηρίων διαβίωσης, με στόχο τη διόρθωση των υφιστάμενων στρεβλώσεων, τη μείωσή τους έως και 30%, αλλά και
την αυστηροποίησή τους στις περιπτώσεις στρατηγικών κακοπληρωτών, ανοίγει το οικονομικό επιτελείο.

Είναι πλέον γεγονός ότι η ψηφιοποίηση σχεδόν του συνόλου των συναλλαγών στην αγορά, με την υιοθέτηση των POS σε όλους τους επαγγελματικούς κλάδους, τη διασύνδεσή τους με τις ταμειακές μηχανές, τις ηλεκτρονικές προσυμπληρωμένες δηλώσεις, τα «ηλεκτρονικά συμβόλαια» στις αγοραπωλησίες ακινήτων κ.ά., που δίνουν τη δυνατότητα άμεσης ενημέρωσης και ταυτόχρονα άμεσων διασταυρώσεων στον
ελεγκτικό μηχανισμό, ανάβει το πράσινο φως για την αναμόρφωση του υφιστάμενου συστήματος των τεκμηρίων διαβίωσης.

Σύσταση επιτροπής

Στο πλαίσιο αυτό, με χθεσινή απόφαση (υπ’ αριθμ. 4490ΕΞ 16.1.2024) του διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, Γιώργου Πιτσιλή, συστήνεται στη Γενική Γραμματεία Φορολογικής Πολιτικής του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών επιτροπή για την αναμόρφωση των τεκμηρίων διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, σύμφωνα με τις υφιστάμενες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες.

Θα πρέπει να αναφερθεί ότι βασική επιδίωξη είναι όπως με τις νέες παρεμβάσεις διορθωθούν οι αδικίες που έχουν διαπιστωθεί και καταγραφεί κατά την πολυετή εφαρμογή των ρυθμίσεων για τις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης. Ουσιαστικά η κυβέρνηση, μόλις λάβει στα χέρια της το πόρισμα της εν λόγω επιτροπής, σχεδιάζει να προχωρήσει σε μια νέα φορολογική μεταρρύθμιση που θα στοχεύει στη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών ανάμεσα στα νοικοκυριά με την αλλαγή του τεκμαρτού τρόπου προσδιορισμού των φορολογητέων εισοδημάτων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση τα τελευταία στοιχεία της ΑΑΔΕ, που αφορούν τις δηλώσεις του 2022, στην παγίδα των τεκμηρίων πιάστηκαν περίπου 2.000.000 φορολογούμενοι, οι οποίοι με βάση τα εισοδήματα που δήλωσαν στην εφορία δεν μπορούσαν να δικαιολογήσουν τα περιουσιακά στοιχεία που είχαν στην κατοχή τους και συντηρούσαν, με αποτέλεσμα η φορολογική αρχή να προσαυξήσει τα εισοδήματά τους
κατά περίπου 5,6 δισ. ευρώ και για τα οποία φυσικά οι υπόχρεοι κλήθηκαν να πληρώσουν και πρόσθετους φόρους.

Επισημαίνεται ότι στην κατηγορία των τεκμηρίων εντάσσονται τα αυτοκίνητα, τα ακίνητα, τα σκάφη αναψυχής, οι πισίνες, ακόμη και τα δίδακτρα που πληρώνουν οι γονείς για να στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία. Σύμφωνα εξάλλου με τα ίδια στοιχεία της ΑΑΔΕ, «πρωταθλητές» των τεκμηρίων αναδεικνύονται οι εισοδηματίες, καθώς πλήρωσαν τα μεγαλύτερα ποσά φόρων, ενώ και οι μισθωτοί και συνταξιούχοι «μετρούν» τα περισσότερα αριθμητικά «θύματα» του μέτρου.

Τρεις ανατροπές

Όσον αφορά λοιπόν το νέο «καθεστώς» των τεκμηρίων διαβίωσης, οι παρεμβάσεις που εξετάζονται στο σύστημα είναι οι εξής:

1. Αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των τεκμηρίων διαβίωσης για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα και σκάφη αναψυχής. Ουσιαστικά αναμένεται να τροποποιηθεί το σύστημα προσδιορισμού των ποσών των τεκμηρίων διαβίωσης ώστε αυτά να προσεγγίζουν περισσότερο το πραγματικό ετήσιο κόστος συντήρησης και χρήσης των συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων. Σε κάθε περίπτωση, η κατεύθυνση που έχει δοθεί, ήδη από την προεκλογική περίοδο, είναι τα νέα ποσά που θα προκύψουν να είναι μειωμένα μεσοσταθμικά κατά 30% σε σύγκριση με τα ισχύοντα σήμερα. Ωστόσο, οι κλίμακες αλλά και τα κριτήρια προσδιορισμού των ποσών των τεκμηρίων θα αλλάξουν προκειμένου αυτά να γίνουν δικαιότερα και αποτελεσματικότερα.
2. Τροποποιήσεις στις διατάξεις για τα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων διαβίωσης των 3.000 ευρώ για τους άγαμους και των 5.000 ευρώ για τους έγγαμους ή τους συνάψαντες σύμφωνα συμβίωσης. Τα ποσά αυτά ενδέχεται να μειωθούν ή και να παραμείνουν σε ισχύ μόνο για όσους φορολογουμένους δεν βαρύνονται από άλλα τεκμήρια διαβίωσης. Ουσιαστικά, τα ποσά ελαχίστων τεκμηρίων διαβίωσης, είτε μειωθούν είτε όχι, εξετάζεται να ισχύουν μόνο για όσους «φιλοξενούνται» σε σπίτια γονέων ή συγγενών τους και ταυτόχρονα δεν έχουν στο όνομά τους άλλα περιουσιακά στοιχεία που θεωρούνται τεκμήρια διαβίωσης, όπως αυτοκίνητα, σκάφη και πισίνες. Αν διαθέτουν τέτοια περιουσιακά στοιχεία τα τεκμήρια διαβίωσης που αναλογούν σε αυτά εξετάζεται να μην προστίθενται στα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων.
3. Εξάλειψη στρεβλώσεων και αδικιών που προκαλεί ο προσδιορισμός του φορολογητέου εισοδήματος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης. Οι ακραίες περιπτώσεις υπερφορολόγησης νοικοκυριών με πολύ χαμηλά εισοδήματα, λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης και του χαρακτηρισμού του εισοδήματος που προσδιορίζεται με βάση τα τεκμήρια ως εισοδήματος προερχόμενου από επιχειρηματική δραστηριότητα, θα επιδιωχθεί να εξαλειφθούν. Στόχος είναι να πάψει να παρατηρείται το φαινόμενο οικογένειες με πενιχρά πραγματικά ετήσια εισοδήματα να καλούνται να πληρώνουν φόρους εισοδήματος δυσανάλογα υψηλούς των πραγματικών τους εισοδημάτων, ακόμη και μεγαλύτερους από τα εισοδήματά τους.

Τι ισχύει σήμερα

Με βάση το ισχύον καθεστώς οι τεκμαρτές δαπάνες που απειλούν να αυξήσουν τη φορολογία των φυσικών προσώπων είναι οι εξής:

• Κατοικίες: Το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της κατοικίας, είτε είναι ιδιόκτητη είτε με ενοίκιο -ή ακόμα και με δωρεάν παραχώρηση.
• Ι.Χ. αυτοκίνητα: Το τεκμήριο διαμορφώνεται ανάλογα με τα κυβικά εκατοστά και ξεκινάει από 4.000 ευρώ για αυτοκίνητα 1.200 κ.εκ. και άνω.
• Δίδακτρα που καταβάλλονται για ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια.
• Δαπάνη για οικιακές βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.
• Σκάφη αναψυχής με βάση το μήκος τους.
• Πισίνες ανάλογα με την επιφάνειά τους ή και το αν είναι εξωτερικές ή εσωτερικές.
• Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, εντός του έτους, όπως ακινήτων, αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής και αγαθών μεγάλης αξίας.
• Ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης ύψους 3.000 ευρώ για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο και 5.000 ευρώ προκειμένου για συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση, εφόσον δηλώνεται πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα