Το 40% των μη μισθωτών ασφαλισμένων, δηλαδή περίπου 500.000 ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες, δεν καταβάλλουν εμπρόθεσμα τις τρέχουσες ασφαλιστικές εισφορές, δημιουργώντας ακόμα μεγαλύτερη πίεση στον ΕΦΚΑ.
Τα στοιχεία που έχουν στη διάθεσή τους οι αρμόδιες υπηρεσίες των υπουργείων Οικονομικών και Εργασίας, δείχνουν ότι οι 400.000 εξ αυτών έχουν δημιουργήσει ληξιπρόθεσμες οφειλές και, αν δεν τις εξοφλήσουν εντός του τρέχοντος μήνα, ή αν δεν τις εντάξουν στην πάγια ρύθμιση των 24 δόσεων αποπληρωμής, κινδυνεύουν να χάσουν την ασφαλιστική ικανότητα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα υποστούν αντίστοιχη απώλεια στο δικαίωμα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, η οποία θα μπορεί να παρασχεθεί μόνο μέσα από τα δημόσια νοσοκομεία.
Στο πλαίσιο αυτό, κορυφαίες πηγές του υπουργείου Εργασίας εκφράζουν την εκτίμηση ότι η προεργασία που έπρεπε να πραγματοποιηθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες έχει ολοκληρωθεί και τώρα έρχεται η στιγμή της λήψης των οριστικών αποφάσεων. «Θα επιστρέψουμε σε κανονικότητα», εκτιμούν οι ίδιες πηγές, θεωρώντας ότι μπαίνει τέλος από την 1η Μαρτίου στην ανοχή που υπήρξε την τελευταία διετία και έδινε το δικαίωμα στους μη μισθωτούς ασφαλισμένους, ακόμα και με χρέη προς τον ΕΦΚΑ, να καταβάλλουν μόνο τις εισφορές υγείας για να συνεχίσουν να έχουν ασφαλιστική ικανότητα. Οι τελικές αποφάσεις βέβαια θα ληφθούν από την κυβέρνηση, σε κορυφαίο επίπεδο, δηλαδή από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη.
Δύο σενάρια
Όμως οι εισηγήσεις που έχουν γίνει έως τώρα θέλουν η σχετική απόφαση να επικεντρώνεται ανάμεσα σε δύο σενάρια: Το πρώτο θέλει την άμεση διακοπή της ασφαλιστικής ικανότητας, για όσους παραμείνουν με ληξιπρόθεσμες οφειλές μετά την 1η Μαρτίου, χωρίς να τις έχουν εξοφλήσει ή να τις έχουν ρυθμίσει καταβάλλοντας εμπρόθεσμα τις μηνιαίες δόσεις τους, αλλά και τις τρέχουσες ασφαλιστικές εισφορές. Το δεύτερο, δίνει την ευκαιρία της μικρής παράτασης (π.χ. ενός μήνα), ώστε η απώλεια ασφαλιστικής ικανότητας, άρα και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης να μην πραγματοποιηθεί άμεσα, αλλά ίσως από την 1η Απριλίου και μετά. Σε κάθε περίπτωση, η κεντρική «γραμμή» που υπάρχει στο υπουργείο Εργασίας είναι πως πια «τα δημόσια νοσοκομεία δεν αποτελούν πόλο κινδύνου», άρα μπορούν και εκεί να καταλήγουν οι μη μισθωτοί που θα απολέσουν, λόγω χρεών, την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη. Από την άλλη πλευρά επισημαίνεται ότι «δεν πρέπει να τιμωρείται ο πολίτης που πληρώνει κανονικά τις μηνιαίες εισφορές του και δεν δημιουργεί χρέη».
Ειδικές πρόνοιες
Πάντως, η όποια σχετική ρύθμιση, αναμένεται να περιλαμβάνει ειδική πρόνοια για τα παιδιά των οφειλετών, εφόσον έχουν οικογένεια, αλλά και για περιπτώσεις ΑμεΑ, ώστε να μη δημιουργηθεί πρόβλημα απώλειας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης γι’ αυτά τα έμμεσα μέλη.
Υπενθυμίζεται ότι το 90% των μη μισθωτών ασφαλισμένων επιλέγει την 1η ασφαλιστική κατηγορία για να καταβάλλει τις μηνιαίες εισφορές.
Αυτό σημαίνει ότι για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, μετά και τις αυξήσεις κατά 3,46% που ισχύουν από 1.1.2024, οι μηνιαίες εισφορές για την 1η ασφαλιστική κατηγορία ανέρχονται σε 238,22 ευρώ, συν 10 ευρώ για τυχόν ανεργία, συν 2 ευρώ ειδικά για τους υγειονομικούς. Αντίστοιχα, για όσους βρίσκονται στην ειδική πιο χαμηλή κατηγορία (έως πέντε έτη ασφάλισης), οι εισφορές περιορίζονται σε 142,93 ευρώ, συν 10 ευρώ για ανεργία και 2 ευρώ αν πρόκειται για υγειονομικούς. Για τους αγρότες, το αντίστοιχο ποσό της 1ης ασφαλιστικής κατηγορίας είναι 141,80 ευρώ.
Επιλογές ρύθμισης
Αξίζει να τονιστεί επίσης ότι η ύπαρξη μόνο της πάγιας δόσης των 24 δόσεων αποπληρωμής, περιορίζει σημαντικά τη δυνατότητα ένταξης στη διαδικασία όσων είναι μεγαλοοφειλέτες (από 10.000 ευρώ και άνω). Αιτία είναι ότι σε αυτές τις περιπτώσεις οι μηνιαίες δόσεις είναι πολύ υψηλές και, σε συνδυασμό με τις τρέχουσες εισφορές, καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την εμπρόθεσμη καταβολή τους.
Σύμφωνα με την 3η τριμηνιαία έκθεση του ΚΕΑΟ για το 2023, από το συνολικό χρέος των 47,16 δισ. ευρώ, τα 6,79 δισ. ευρώ αφορούν οφειλέτες έως 15.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι τα υπόλοιπα 40,37 δισ. ευρώ αφορούν μεγαλοοφειλέτες και με την ισχύουσα ρύθμιση είναι δύσκολη η αποπληρωμή τους.