Του Κώστα Ράπτη
Το βιντεοσκοπημένο προεκλογικό μήνυμα με το οποίο ο κοινός υποψήφιος της αντιπολίτευσης για την τουρκική προεδρία, Κεμάλ Κιλιτντάρογλου μιλά ανοικτά για την αλεβιτική του ταυτότητα (δηλ. την ένταξή του στη θρησκευτική μειονότητα που συγκεντρώνει τουλάχιστον το 15% του πληθυσμού της γείτονος), δέχθηκε εκατομμύρια θεάσεις. Και προκαλεί την αμηχανία του Ταγίπ Ερντογάν και των συμμάχων του, αν κρίνουμε από τις δηλώσεις του.
Λ.χ. ο ηγέτης του συμπολιτευόμενου Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP), Ντεβλέτ Μπαχτσελί σε ομιλία του στο Εσκίσεχιρ στις 29 Απριλίου είχε να πει τα εξής για τον Κιλιτσντάρογλου: “Ομολόγησε για πρώτη φορά ότι είναι Αλεβίτης. Ασφαλώς τον σεβόμαστε, αλλά δεν μπορούμε παρά να ρωτήσουμε γιατί δεν είχε μιλήσει για αυτό μέχρι τώρα και γιατί χρειάστηκε αυτή η εξήγηση τώρα που πλησιάζουν οι εκλογές της 14ης Μαϊου. Θεωρούμε τον σεκταρισμό τρομερή απειλή για το έθνος και τη χώρα μας. Το τζαμί και το τζεμεβί [χώρος λατρείας των Αλεβιετών] είναι και τα δύο δικά μας. Είμαστε όλοι Μουσουλμάνοι, ο Θεός μας είναι ένας, ο Προφήτης μας είναι ένας”.
Ο 75χρονος Μπατσελί θέλησε επίσης να αμφισβητήσει όχι μόνο την ειλικρίνεια των προθέσεων του Κιλιτσντάρογλου, αλλά και τον κεμαλισμό του ηγέτη του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP). “Η σημερινή ηγεσία του CHP δεν έχει καμία σχέση με τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Η διεύθυνση όσων υποστηρίζουν τον Μουσταφά Κεμάλ είναι το MHP. Όσοι ψήφιζαν το CHP ας ψηφίσουν αυτή τη φορά το MHP. Και όσοι ψήφιζαν το Καλό Κόμμα, ας συμφιλιωθούν μαζί μας. Ο Κιλιτσντάρογλου παρεξέκλινε στην αναμόχλευση εθνοτικών και σεκταριστικών παθών” τόνισε ο Μπαχτσελί, έχοντας κατά νού και τους οπαδούς του κόμματος της Μεράλ Άκσενερ, που αποσχίσθηκε από την δική του παράταξη και τώρα αποτελεί τον δεύτερο ισχυρότερο σχηματισμό του εξακομματικού μετώπου της αντιπολίτευσης.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να ιδωθούν ως ρητορικά ξεσπάσματα του προεκλογικού “μπαλκονιού”, όμως αποτυπώνουν μια βαθύτερη και πιο ενδιαφέρουσα αντίφαση. Ότι δηλ. ο Κιλιτσντάρογλου έχει οικειοποιηθεί έναν ρόλο παρόμοιο με αυτόν του Ερντογάν στις αρχές του αιώνα, τιθέμενος επικεφαλής ενός μετώπου οικονομικά φιλελευθέρων και μειονοτήτων, ο οποίος μιλά στο όνομα μιας “πλουραλιστικής Τουρκίας”, ενώ ο Μπαχτσελί εμφανίζεται ως πραγματικός κληρονόμος της κεμαλιστικής παράδοσης της εθνικής ομογενοποίησης από τα πάνω.
Αλλά και ο Ερντογάν δεν άφησε αναπάντητο το επίμαχο βίντεο του Κιλιτσντάρογλου. “Ποιος σε ρώτησε αν είσαι Αλεβίτης ή όχι; Σεβόμαστε τους Αλεβίτες, όπως και τον καθένα. Γιατί χρειάζεται να το λες; Ζεις τον Αλεβισμό σου, αλλά δεν χρειάζεται να το εξηγείς” δήλωσε, νοερά απευθυνόμενος στον αντίπαλό του, ο Τούρκος πρόεδρος σε προεκλογική ομιλία στην Άγκυρα στις 30 Απριλίου.
Αλλά η “ορατότητα” του Αλεβιτισμού του Κιλιτσντάρογλου, που τόσο δείχνει να ενοχλεί τον Ερντογάν, αποτελεί ακριβώς το εμπόδιο στο να χρησιμοποιεί ο τελευταίος τη μειονοτική ταυτότητα του αρχηγού της αντιπολίτευσης για να τον στιγματίσει, όπως έχει πράξει υπαινικτικά ή και ρητά αρκετές φορές στο παρελθόν. Για την ακρίβεια τον είχε προκαλέσει κιόλας να μην “φοβάται” και να μην κρύβει την ταυτότητά του, “εξαπατώντας” το έθνος. Η αντίφαση είναι κραυγαλέα.
Το να φέρνει ο Κιλιτσντάρογλου στο προσκήνιο τον Αλεβιτισμό του είναι ο τρόπος για να τον θέσει εντέλει εκτός προεκλογικής αντιπαράθεσης. Αλλά αυτό διόλου δεν εμποδίζει τον Ερντογάν να παρουσιάζει τον αντίπαλό του ως αντεθνικό στοιχείο, επισείοντας την “κουρδική απειλή”. Στην ίδια ομιλία του ο Ερντογάν υποστήριξε ότι “τα Όρη Καντίλ υποστηρίζουν τώρα τον κύριο Κεμάλ”, ήτοι η έδρα της εξόριστης στο βόρειο Ιράκ στρατιωτικής ηγεσίας του εκτός νόμου Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (ΡΚΚ) συντάσσεται πίσω από την υποψηφιότητα Κιλιτσντάρογλου.
Είναι βέβαια γνωστό ότι το φιλοκουρδικό κοινοβουλευτικό κόμμα HDP απέφυγε να προτείνει προεδρικό υποψήφιο ενισχύοντας έτσι τις τύχες του Κιλιτσντάρογλου. Σε ένα ακόμη τουρκικό παράδοξο, ο ηγέτης των κεμαλιστών παίζει το κουρδικό χαρτί με τον τρόπο που το έκανε ο Ερντογάν σε προηγούμενες περιόδους, εμπεδώνοντας την πολιτική ηγεμονία του.