Αντιμέτωπες με μια σειρά από κρίσιμες προκλήσεις βρίσκονται οι ελληνικές τράπεζες λίγους μήνες πριν την ολοκλήρωση του 2023, αντλώντας πάντως ισχυρή ώθηση από την κερδοφορία-ρεκόρ που καταγράφουν φέτος χάρη στη ραγδαία αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ το τελευταίο 12μηνο.
Σε πρόσφατη έκθεσή της για τον ελληνικό κλάδο, η Deutsche Bank διαπιστώνει ισχυρές επιδόσεις εκ μέρους των εγχώριων ιδρυμάτων όσον αφορά τον έλεγχο του κόστους, την κεφαλαιακή τους ενίσχυση, τη βελτίωση του ενεργητικού τους καθώς και το ύψος των κερδών που καταγράφουν.
Οι ισχυρές επιδόσεις αναμένεται να συνεχιστούν, σύμφωνα με τη γερμανική τράπεζα, η οποία, ωστόσο, προειδοποιεί ότι τα έσοδα από τόκους να είναι πιθανό να αγγίξουν το ανώτερο σημείο τους τα επόμενα τρίμηνα. Αναγνωρίζει, πάντως, ότι η μετακύλιση των καταθέσεων είναι χαμηλότερη από την αναμενόμενη και η αύξηση των χορηγήσεων θα πρέπει, κατά πολύ, να ξεπεράσει εκείνη της υπόλοιπης Ευρώπης, παρέχοντας σημαντική στήριξη.
Επιπλέον, αναφέρει η DB, οι προβλέψεις θα πρέπει να συνεχίσουν να μειώνονται λόγω της βελτίωσης της ποιότητας του ενεργητικού, με αποτέλεσμα οι αποδόσεις να είναι αρκετά σύμφωνες με εκείνες παρόμοιων τραπεζών στην Ευρώπη, παρά το γεγονός ότι τα επίπεδα CET1 θα φθάσουν το 14-17% έως το 2024.
Πέντε είναι τα κυριότερα στοιχήματα για τον εγχώριο τραπεζικό κλάδο μέχρι την εκπνοή του 2023:
1. Αποεπένδυση Δημοσίου
Ζήτημα εβδομάδων είναι να εκκινήσει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών, τη στρατηγική σταδιακής αποεπένδυσης από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες – διαδικασία, ωστόσο, που αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας ενδεχομένως εντός Σεπτεμβρίου.
Θυμίζεται ότι το Δημόσιο κατέχει σήμερα, μέσω του ΤΧΣ, ποσοστό 40,39% στην Εθνική Τράπεζα, 27% στην Τράπεζα Πειραιώς, 9% στην Alpha Bank και 1,4% στη Eurobank. Η χρονική στιγμή καθώς και το μοτίβο διάθεσης των μεριδίων αυτών (ολόκληρα ή σε μικρότερα/μεγαλύτερο κομμάτια) αναμένεται να αποφασιστούν με βάση και το ενδιαφέρον που θα εκδηλωθεί από τους ενδιαφερόμενους επενδυτές.
Καταλύτης για την υλοποίηση της στρατηγικής αποεπένδυσης, η οποία θεσπίστηκε με νόμο του 2022, είναι η ταχύτητα και η ευελιξία, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις οι επενδυτικές αποφάσεις θα πρέπει να ληφθούν εντός του Σαββατοκύριακου προκειμένου να μη διαταραχθεί η διαπραγμάτευση των μετοχών των εμπλεκόμενων τραπεζών στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Για τον λόγο αυτό, το Ταμείο σπεύδει να καταρτίσει ένα εκτενές μητρώο συμβούλων -30 οικονομικών και 15 νομικών- όπου θα αναθέτει την αξιολόγηση των επενδυτικών προτάσεων χωριστά για κάθε τράπεζα.
Παρότι τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ιστορική διαδικασία της πλήρους ιδιωτικοποίησης των τραπεζών κατέχει το ΤΧΣ καθώς και υπουργείο Οικονομικών, ωστόσο, οι τράπεζες αναμένεται να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου της Alpha Bank, Βασιλείου Ψάλτη, κατά την παρουσίαση των οικονομικών αποτελεσμάτων εξαμήνου, ο οποίος αποκάλυψε ότι η διοίκηση έχει έρθει σε επαφή με 50 ενδιαφερόμενους επενδυτές οι οποίοι εκδήλωσαν ζωηρό ενδιαφέρον για την τράπεζα. “Σε αυτό το πλαίσιο και δεδομένης της δέσμευσης της Κυβέρνησης για την αποεπένδυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τις Ελληνικές τράπεζες, είμαστε σε εξαιρετική θέση για να επιταχυνθεί η διαδικασία αυτή για την Alpha Bank, με ισχυρή ανταπόκριση από την αγορά”, υπογράμμισε ο κ. Ψάλτης.
2. Κερδοφορία
Κρίσιμο στοίχημα για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες το τρέχον έτος είναι να διατηρήσουν τους υψηλούς ρυθμούς κερδοφορίας που κατέγραψαν τόσο το 2022 όσο και το πρώτο εξάμηνο, με τα ταμεία τους να καταγράφουν κέρδη 3,6 δισ. και 1,8 δισ. αντίστοιχα.
Βασικό “καύσιμο” της καλπάζουσας κερδοφορίας του κλάδου είναι η διεύρυνση του επιτοκιακού περιθωρίου (διαφορά μεταξύ επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων) η οποία οφείλεται στην καθυστερημένη κατακύλιση των αυξανόμενων επιτοκίων στις καταθέσεις έναντι της γρήγορης προσαρμογής στα επιτόκια χορηγήσεων. “Κλειδί” για τα κέρδη που συρρέουν στα ταμεία των τραπεζών είναι, επίσης, η απροθυμία που επιδεικνύουν οι Έλληνες καταθέτες να μεταφέρουν τη ρευστότητά τους από λογαριασμούς όψεως και ταμιευτηρίου σε προθεσμιακούς λογαριασμούς.
Πολύ σημαντική στα οργανικά αποτελέσματα είναι, επίσης, η συμβολή των εσόδων από προμήθειες και χρεώσεις, τα οποία βαίνουν αυξανόμενα τα τελευταία τρίμηνα γεμίζοντας τα ταμεία των πιστωτικών ιδρυμάτων. Το πρώτο εξάμηνο του 2023, τα έσοδα από προμήθειες και χρεώσεις ενισχύθηκαν σημαντικά για τις τρεις τράπεζες. Συγκεκριμένα, η Eurobank κατέγραψε άνοδο 9,9% και η Εθνική και Πειραιώς “σκόραραν” 16% υψηλότερα στον συγκεκριμένο τομέα.
Αποτέλεσμα των κορυφαίων επιδόσεών τους ήταν τα τρία πιστωτικά ιδρύματα να προβούν σε αναθεώρηση των στόχων τους για το τρέχον οικονομικό έτος. Η Eurobank προβλέπει κέρδη ανά μετοχή στα επίπεδα του 0,28 ευρώ (από 0,22 ευρώ προηγουμένως), η Τράπεζα Πειραιώς αναμένει 0,65 ευρώ (έναντι 0,55 ευρώ) και η Εθνική Τράπεζα βλέπει πλέον τον δείκτη EPS να υπερβαίνει το 1,10 ευρώ για το έτος (από 0,75 ευρώ). Βάσει των αναθεωρημένων μεγεθών, η απόδοση επί των ενσώματων ιδίων κεφαλαίων αναμένεται να αγγίξει το 15% για τη Eurobank, το 14% για την Πειραιώς και 15% για την ΕΤΕ, υπερβαίνοντας τους αρχικούς στόχους 13%, 12% και 11%, αντίστοιχα.
Η πρόκληση για τις τέσσερις διοικήσεις είναι να ανταποκριθούν στις υψηλές προσδοκίες της αγοράς διατηρώντας το momentum της υψηλής κερδοφορίας – ιδίως υπό τη σκιά της ασθενικής πιστωτικής επέκτασης η οποία καταγράφεται από την αρχή του έτους.
3. Πιστωτική επέκταση
Μόνο δύο από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες κατέγραψαν πιστωτική επέκταση το πρώτο εξάμηνο του έτους. Ειδικότερα, η Τράπεζα Πειραιώς σημείωσε πιστωτική επέκταση 800 εκατ. ευρώ, με τις πληρωμές να ανέρχονται σε 1,8 δισ. ευρώ και τις χορηγήσεις σε 2,6 δισ. ευρώ. Το σύνολο των ενήμερων δανείων της τράπεζας ανήλθε τον Ιούνιο σε 29 δισ. ευρώ, με τη διοίκηση να αναμένει επιτάχυνση των ρυθμών πιστωτικής επέκτασης κατά ένα δισ. ευρώ το δεύτερο εξάμηνο του 2023.
Για την Alpha Bank, η καθαρή πιστωτική επέκταση στην Ελλάδα ανήλθε σε 100 εκατ. ευρώ, ως αποτέλεσμα της αυξημένης ζήτησης κυρίως από τις επιχειρήσεις, ενώ η άνοδος των αποπληρωμών που παρατηρήθηκε τα δύο προηγούμενα τρίμηνα υποχώρησε το δεύτερο τρίμηνο του 2023. Σύμφωνα με τον τρέχοντα προγραμματισμό, αναφέρει η τράπεζα, οι εκταμιεύσεις αναμένεται να αυξηθούν τα επόμενα τρίμηνα.
Σύμφωνα με τις αναθεωρημένες εκτιμήσεις, η Eurobank αναμένει καθαρή αύξηση των υπολοίπων των εξυπηρετούμενων δανείων της κατά 2 δισ. ευρώ έναντι προηγούμενης πρόβλεψης για 2,8 δισ. ευρώ. Η Πειραιώς “βλέπει” αύξηση των δανειακών της υπολοίπων κατά 1,6 δισ. ευρώ για το 2023, έναντι προηγούμενης εκτίμησης για 1,7 δισ. ευρώ.
Πτωτικά κινήθηκαν, επίσης, τα υπόλοιπα των εξυπηρετούμενων δανείων για την Εθνική Τράπεζα, τα οποία διαμορφώθηκαν στα 27,4 δισ. ευρώ. Όπως ανέφερε η διοίκηση στο πλαίσιο της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων πρώτου εξαμήνου, η τράπεζα έχει στην αναμονή προς εκταμίευση εγκεκριμένα δάνεια ύψους 2,5 δισ. ευρώ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ επιπλέον 1 δισ. ευρώ έχουν κατατεθεί προς έγκριση στο Credit Committee της τράπεζας.
Ενδεικτικό του πλήγματος που έχει υποστεί η ζήτηση νέων δανείων είναι το γεγονός ότι οι συστημικές τράπεζες προχώρησαν πρόσφατα σε αναθεώρηση των στόχων πιστωτικής επέκτασης προς τα κάτω για το έτος. Ο λόγος είναι ότι η πρόωρη αποπληρωμή των δανειακών υπολοίπων –κυρίως από μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους– είχε ως αποτέλεσμα να μην επαληθευτούν οι εκτιμήσεις τους σε επίπεδο καθαρής επέκτασης το πρώτο εξάμηνο του έτους.
4. Κεφαλαιακή ενίσχυση
Σε πολύ καλό δρόμο βρίσκεται η προσπάθεια των εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων να θωρακιστούν κεφαλαιακά έναντι στις σύγχρονες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης ενδεχόμενης επιδείνωσης του ενεργητικού τους υπό τη σκιά του πληθωρισμού και της διευρυμένης ακρίβειας.
Η Eurobank αναμένεται να ολοκληρώσει το τρέχον έτος με κεφαλαιακό δείκτη CET1 17%, υπερβαίνοντας σημαντικά τον αρχικό στόχο της για 14,5% αλλά και τα μέσα ευρωπαϊκά επίπεδα. Η Εθνική προέβη σε αναθεώρηση του ετήσιου στόχου για τον κεφαλαιακό δείκτη CET1 σε επιπλέον 450 μονάδες βάσης, από 350 μονάδες βάσης που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψή της. Σήμερα, ο δείκτης βρίσκεται στο 17,3%, ενισχυμένος κατά 80 μονάδες βάσης σε επίπεδο τριμήνου. Για την Πειραιώς, ο δείκτης CET διαμορφώθηκε στα επίπεδα του 12,3% στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του έτους, με την εκτίμηση του έτους να αναθεωρείται ανοδικά σε 13% έναντι 12,5% που ήταν η εκτίμηση τον Μάιο.
Ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια, με τους αντίστοιχους δείκτες να ξεπερνούν τους στόχους της διοίκησης ολοκλήρωσε το δεύτερο τρίμηνο και η Alpha Bank, με τον Δείκτη Κεφαλαίων Κοινών Μετοχών της Κατηγορίας 1 (FL CET1) να ανέρχεται σε 13,4%, ενισχυμένος κατά 109 μονάδες βάσης (μ.β.) το β’ τρίμηνο.
Ο στόχος της κεφαλαιακής ενίσχυσης, πέρα από την εκπλήρωση των ελάχιστον κριτηρίων του Επόπτη (SSM) στοχεύει και στην απομείωση του αναβαλλόμενου φόρου που αντιστοιχεί σε ποσοστό σχεδόν 70% επί του ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών. Προς την κατεύθυνση αυτή, η αναμενόμενη ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας το προσεχές διάστημα αναμένεται να “ξεκλειδώσει” περαιτέρω εκδόσεις ομολόγων για την κάλυψη της Ελάχιστης Απαίτησης Ιδίων Κεφαλαίων και Επιλέξιμων Υποχρεώσεων (MREL).
5. Επιβράβευση μετόχων
Τα φετινά ισχυρά οικονομικά αποτελέσματα του κλάδου ανοίγουν τον δρόμο για επιβράβευση των μετόχων των τραπεζών – προτεραιότητα την οποία έχουν υπογραμμίσει σε όλους τους τόνους τους τελευταίους μήνες οι διοικήσεις των συστημικών τραπεζών. Παρότι οι πρώτες ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση αναμένεται να υλοποιηθούν το 2024, ωστόσο θα αφορούν τα οικονομικά αποτελέσματα του 2023, γεγονός που αποτυπώνεται και στα παρακρατηθέντα κέρδη που έχουν προβλέψει για τον τρέχον έτος οι συστημικές τράπεζες.
Δεδομένου, λοιπόν, ότι Εθνική, Eurobank, Alpha και Πειραιώς δεν έλαβαν “πράσινο φως” από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) για διανομή μερίσματος το τρέχον έτος (από τα κέρδη του 2022), οι τέσσερις τράπεζες έχουν εξαγγείλει προγράμματα επαναγοράς μετοχών (shares buyback), καθώς και επανεκκίνηση των μερισμάτων το επόμενο έτος έναντι των φετινών κερδών.
Στο πλαίσιο αυτό, η Eurobank έχει εξαγγείλει payout ratio 25% το 2024 (έναντι των κερδών του 2023) αλλά διαμήνυσε ότι οι ενέργειες επιβράβευσης θα είναι προσεκτικές και βαθμιαίες και όχι “υπερβολικές”. Η Εθνική έχει εξαγγείλει payout ratio 20%-30% και διανομή μερίσματος το 2024. Η Πειραιώς έχε προβλέψει διανομή μερίσματος 10% για το επόμενο έτος, καθώς και την απόκτηση έως 20 εκατ. μετοχών που αντιστοιχούν σε 1,6% του μετοχικού κεφαλαίου. Επανέναρξη των μερισμάτων το 2024 και πρόβλεψη για πληρωμή μερίσματος ύψους 20% επί των κερδών έχει εξαγγείλει και η Alpha Bank κινούμενη στην ευρύτερη κατεύθυνση του κλάδου.