“Χορηγοί” των πρωτοφανών κερδών που καταγράφουν οι τράπεζες το τελευταίο έτος χάρη -κυρίως- στην αλματώδη αύξηση των επιτοκίων είναι οι Έλληνες καταθέτες που βλέπουν τη δόση του δανείου να αυξάνεται αισθητά κάθε μήνα ενώ τα επιτόκια καταθέσεων αναπροσαρμόζονται με ρυθμούς “χελώνας”.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών για το δεύτερο τρίμηνο του έτους, το spread των επιτοκίων μεταξύ δανείων και καταθέσεων εκτινάχθηκε στο 3,13% στην Ελλάδα έναντι 1,59% που είναι κατά μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η διεύρυνση της ψαλίδας μεταξύ των επιτοκίων δανεισμού και των επιτοκίων προθεσμιακών καταθέσεων είναι αποτέλεσμα της υψηλής ρευστότητας που διαθέτουν οι ελληνικές τράπεζες σε συνδυασμό με τον περιορισμένο ανταγωνισμό που καταγράφεται στον κλάδο.
Συνέπεια των δύο παραγόντων είναι τα επιτόκια προθεσμιακών καταθέσεων (διάρκειας ενός έτους) στην Ελλάδα να διαμορφώνονται στο 1,56% για τα νοικοκυριά και στο 2,70% για τις επιχειρήσεις τη στιγμή που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ανέρχεται στο 3,04% και 3,42% αντίστοιχα.
Αίσθηση προκαλούν οι αποδόσεις που προσφέρουν οι βελγικές τράπεζες για το ίδιο προϊόν, οι οποίες είναι οι υψηλότερες της περιοχής, στο 3,62% και 3,41% αντίστοιχα. Και στην Ιταλία, όμως, τα επιτόκια είναι διπλάσια των ελληνικών αφού για τους ιδιώτες καταθέτες διαμορφώνονται στο 3,30% κατά μέσο όρο και για τις επιχειρήσεις στο 3,40%.
Αρμόδια τραπεζικά στελέχη, σε δηλώσεις τους στο Capital.gr, αποδίδουν την άνιση μεταχείριση των Ελλήνων καταθετών έναντι των Ευρωπαίων στην άφθονη ρευστότητα που διαθέτουν οι εγχώριες τράπεζες η οποία σε ποσοστό 58% προέρχεται από τις καταθέσεις. Σημαντικό ρόλο παίζει, επίσης, το προφίλ των καταθετών οι οποίοι σε συντριπτικό ποσοστό δεν διατηρούν στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς περισσότερα από 10.000 ευρώ.
Αυτός είναι και ο λόγος που δεν παρατηρείται μετακίνηση των αποταμιευτών από τους λογαριασμούς όψεως και αποταμιευτηρίου (που προσφέρουν μηδενικές σχεδόν αποδόσεις) σε προθεσμιακούς λογαριασμούς -διαψεύδοντας μάλιστα τις εκτιμήσεις των τραπεζών ότι η μετακίνηση θα ήταν πολύ πιο έντονη.
Στο σκέλος του υποτονικού ανταγωνισμού μεταξύ των πιστωτικών ιδρυμάτων, ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι η αγορά καταλαμβάνεται σε ποσοστό 95% από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες. Προσπάθεια να κερδίσουν μερίδιο αγοράς προσφέροντας ελαφρώς υψηλότερες αποδόσεις κάνουν τους τελευταίους μήνες οι μη συστημικές τράπεζες οι οποίες έχουν λανσάρει ποικιλία προθεσμιακών καταθετικών προϊόντων.
Ως αντίδοτο στις χαμηλές αποδόσεις που προσφέρουν οι τράπεζες ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης εισηγείται τη στροφή προς επενδυτικά προϊόντα τα οποία, όμως, δεν εμπεριέχουν μηδενικό (ουσιαστικά) ρίσκο όπως οι καταθέσεις των τραπεζών που εποπτεύονται από τον SSM.
Μοναδική εξαίρεση σε αυτό είναι τα κρατικά ομόλογα και δη τα έντοκα γραμμάτια Δημοσίου τα οποία προσφέρουν δυνατότητα επένδυσης έως 15.000 ευρώ σε ιδιώτες προσφέροντας αποδόσεις της τάξης του 4%. Σύμφωνα με το ΥΠΕΘΟ, θα επαναληφθούν εκδόσεις εντόκων γραμματίων ώστε περισσότεροι αποταμιευτές να έχουν την ευκαιρία να ωφεληθούν από τις υψηλές αποδόσεις.