Τεκτονικές αλλαγές σε ό,τι αφορά το μοντέλο λειτουργίας τους και τον τρόπο παρουσίασης των ετήσιων αποτελεσμάτων τους αναμένεται να φέρουν τα επόμενα χρόνια στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις -είτε αυτές είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, είτε όχι- τα δύο ευρωπαϊκά πρότυπα που βρίσκονται στο στάδιο της διαβούλευσης και αφορούν το ζήτημα της «βιωσιμότητας».
Αν και το νέο θεσμικό πλαίσιο προβλέπει περίοδο χάριτος, αφενός συνεπάγεται μεγάλο κόστος σε χρήμα και ανθρώπινους πόρους για τις επιχειρήσεις, αφετέρου δε, απαιτεί την ταχύτατη ανταπόκριση των διοικήσεών τους λόγω της τεράστιας προεργασίας που επιβάλλεται να γίνει.
Σύμφωνα με οικονομικούς παράγοντες, από τη μια πλευρά όσες επιχειρήσεις δεν καταφέρουν να ανταποκριθούν έγκαιρα κινδυνεύουν να μείνουν εκτός αγοράς, ενώ αντίθετα εκείνες που θα προσαρμοστούν με το σωστό τρόπο, θα αποκτήσουν συγκριτικό πλεονέκτημα.
«Οι ελληνικές εταιρείες δεν θα πρέπει να δουν την πρόκληση αυτή ως μια τυπική-γραφειοκρατική διαδικασία, αλλά ως μια ευκαιρία για να ενδυναμωθούν, να λειτουργήσουν σωστότερα και να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους» αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Τι ισχύει για τις εισηγμένες
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Οι μεγάλου μεγέθους εισηγμένες εταιρείες (κύκλος εργασιών υψηλότερος των 50 εκατ. ευρώ) είναι υποχρεωμένες να προσαρμόσουν τις οικονομικές τους καταστάσεις για τη χρήση του 2024 (δημοσίευση το 2025) με βάση το υφιστάμενο ευρωπαϊκό πρότυπο που είναι ήδη θεσμοθετημένο γι’ αυτές.
Το ευρωπαϊκό πρότυπο για τις υπόλοιπες εισηγμένες εταιρείες (κύκλος εργασιών χαμηλότερος των πενήντα εκατ. ευρώ) βρίσκεται σε διαβούλευση και αναμένεται να θεσπιστεί μέσα στη φετινή χρονιά. Σε κάθε περίπτωση, θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από τη χρήση του 2026 (ανακοίνωση λογιστικών καταστάσεων το 2027), ενώ θα είναι δυνατή η λήψη διετούς παράτασης (άρα λογιστικές καταστάσεις του 2028 που θα δημοσιευθούν το 2029).
Οι εκτός Χρηματιστηρίου
Τέλος, θα θεσπιστεί φέτος και ένα ακόμη ευρωπαϊκό πρότυπο για τις μικρομεσαίες εταιρείες εκτός χρηματιστηρίου που θα έχει μεν, θεωρητικά, εθελοντικό χαρακτήρα, ωστόσο στην πράξη θα λάβει και αυτό υποχρεωτική μορφή. Και αυτό, γιατί σε διαφορετική περίπτωση, οι επιχειρήσεις της συγκεκριμένης κατηγορίας θα δυσκολεύονται να διαθέτουν τα προϊόντα τους και τις υπηρεσίες τους σε μεγάλες εταιρείες («δέουσα επιμέλεια»), να δανειοδοτούνται από τις τράπεζες, να εντάσσονται σε αναπτυξιακά κίνητρα και να αντλούν χρήματα από το επενδυτικό κοινό.
Όσο και αν ισχύσει η αρχή της αναλογικότητας, η διαδικασία κατανόησης των νέων προτύπων και προσαρμογής σε αυτά, αποτελεί μια βαριά υπόθεση για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Οι εταιρείες αυτές καλούνται -πέρα από το υψηλό κόστος που θα επωμισθούν- να μπουν από τώρα σε μια διαδικασία:
- Κατανόησης του θέματος από συμβούλους που σπανίζουν.
- Συλλογής μιας ευρείας εξωτερικών στοιχείων, η αξιοπιστία των οποίων συχνά ελέγχεται.
- Επεξεργασίας των στοιχείων αυτών -όπως και άλλων εσωτερικών- μέσα από νέες μηχανογραφικές εφαρμογές και
- Τελικά η κατάλληλη δημοσιοποίηση στις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις.
Το όλο έργο δεν αποτελεί δουλειά μόνο ενός τμήματος, αλλά συνεργασία όλων των τμημάτων κάθε επιχείρησης, σημαίνοντας ουσιαστικά την αλλαγή μοντέλου λειτουργίας και διοίκησης κάθε εταιρείας.
Χωρίς τιμωρητική διάθεση, αλλά…
Αντιλαμβανόμενες το τιτάνιο έργο που πρέπει να γίνει από τις εταιρείες, οι αρχές (κυβέρνηση, χρηματιστήριο, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς) δηλώνουν πως τουλάχιστον στο αρχικό στάδιο της εφαρμογής δεν θα έχουν τιμωρητική διάθεση, αλλά αντίθετα θα επιδείξουν πνεύμα συνεργασίας και στήριξης. Άλλωστε, μέχρι σήμερα δεν έχει νομοθετηθεί κάποια ποινή για εκείνες τις εταιρείες που δεν θα συμμορφωθούν όπως οφείλουν (το είδος και το μέγεθος της όποιας ποινής αποτελεί θέμα της νομοθεσίας κάθε κράτους).
Παρόλα αυτά, οι πιέσεις που θα ασκηθούν έμμεσα στις επιχειρήσεις που δεν θα επιτυγχάνουν καλή βαθμολογία στο μέτωπο της βιωσιμότητας θα είναι έντονες. Οι τράπεζες θα υποχρεώνονται να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη το θέμα της βιωσιμότητας προκειμένου να εγκρίνουν τη χορήγηση δανείων σε μια εταιρεία, οι θεσμικοί επενδυτές προκειμένου να αγοράσουν μετοχές της και οι κρατικές-Κοινοτικές αρχές προκειμένου να εγκρίνουν επιχορηγήσεις και λοιπά κίνητρα σε προτεινόμενα projects. Το συνηθέστερο όμως εμπόδιο θα προκύψει από το μέτωπο των πελατών, καθώς οι μεγάλοι όμιλοι (από Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση) θα καλούνται να εξετάζουν και τη βαθμολογία των προμηθευτών τους σε θέματα βιωσιμότητας, σύμφωνα με την αρχή της «δέουσας επιμέλειας».
Στο πλαίσιο συνάντησης για τα υπό διαβούλευση νέα ευρωπαϊκά πρότυπα, η πρόεδρος της CSR Hellas Αλεξάνδρα Πάλλη τόνισε ότι ο δρόμος της μετάβασης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν είναι απλός λόγω έλλειψης οικονομικών και ανθρώπινων πόρων και πως υπάρχει ο κίνδυνος αποκλεισμού ορισμένων εξ’ αυτών από την αγορά. Οι επιχειρήσεις θα κληθούν να αποδείξουν ότι το μοντέλο τους είναι βιώσιμο και θα πρέπει να εξεταστεί το ποιες ευκαιρίες και ποια όπλα θα τους δοθούν.
Από την πλευρά του, ο γενικός διευθυντής Μετασχηματισμού, Στρατηγικής και Διεθνών Δραστηριοτήτων της Εθνικής Τράπεζας Ερνέστος Παναγιώτου εστίασε μεταξύ άλλων στο ενδιαφέρον που έχουν αρχίσει να δείχνουν οι εγχώριες εταιρείες σε θέματα βιωσιμότητας, αναφέροντας ως παραδείγματα ότι η μία στις πέντε μικρομεσαίες επιχειρήσεις που ζήτησε χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης προσανατολίστηκε σε πράσινες επενδύσεις, ή ακόμη στο ότι οι δύο στις τρεις εταιρείες που επλήγησαν από τις περυσινές πλημμύρες στη Θεσσαλία σχεδιάζουν projects για την αντιμετώπιση φαινομένων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή.