Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών και πρώην αρχηγός κατασκοπείας Χακάν Φιντάν επισκέφθηκε το Ιράκ στις 22-24 Αυγούστου. Με συζητήσεις στη Βαγδάτη και στο Ερμπίλ, ο Φιντάν συναντήθηκε με τον ιρακινό πρόεδρο, τον πρωθυπουργό και αρκετούς Ιρακινούς πολιτικούς. Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών παρουσίασε τις επισκέψεις του Φιντάν σε μια συλλογή φωτογραφιών στον ιστότοπό του. Ωστόσο, το υπουργείο παρέλειψε τη συνάντηση του Φιντάν με τον Καΐς αλ-Χαζαλί, ηγέτη της υποστηριζόμενης από το Ιράν ιρακινής σιιτικής πολιτοφυλακής “Ασαΐμπ Αχλ αλ-Χακ”, ο οποίος χαρακτηρίστηκε τρομοκράτης από τις ΗΠΑ το 2019. Ομοίως, το κρατικό τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, δεν ανέφερε τη συνάντηση.
Ο Χαζαλί είναι ο ιδρυτής και γενικός γραμματέας του κόμματος Ασαΐμπ Αχλ αλ-Χακ, γνωστό και ως Δίκτυο Χαζαλί. Αυτή η πολιτική ομάδα, ευθυγραμμισμένη με το Ιράν και μέλος της φιλοσιιτικής Συμμαχίας Φατάχ, ασκεί επιρροή στην ιρακινή σιιτική κοινότητα. Η εμπλοκή τους εκτείνεται σε σημαντικές περιόδους όπως ο πόλεμος στο Ιράκ και ο Εμφύλιος της Συρίας.
Ο Χαζαλί είναι μια αξιοσημείωτη προσωπικότητα ιδιαιτέρως αναγνωρίσιμος για τον ρόλο του στα ηγετικά στρώματα στις Ειδικές Ομάδες στο Ιράκ που υποστηρίζονται από το Ιράν. Ο εξέχων ρόλος του επεκτάθηκε από τον Ιούνιο του 2006 μέχρι τη σύλληψή του από τις βρετανικές δυνάμεις τον Μάρτιο του 2007. Ως επικεφαλής των Ειδικών Ομάδων, ο Χαζαλί κατηγορείται ότι ήταν υπεύθυνος για τη διεύθυνση μεταφοράς όπλων, τη συγκρότηση τμημάτων για μάχες και την επίβλεψη επιχειρήσεων ανταρτών. Ανάμεσα στα σημαντικά περιστατικά που αποδίδονται στην ηγεσία του ήταν η επίθεση στις αμερικανικές δυνάμεις στην Καρμπάλα στις 20 Ιανουαρίου 2007.
Το ιστορικό του Χαζαλί περιλαμβάνει την προηγούμενη σχέση του με τον σιίτη ηγέτη του Ιράν Μοκτάντα αλ-Σαντρ. Ωστόσο, απομακρύνθηκε από τον “Στρατό Μαχντί” του αλ-Σαντρ το 2004 λόγω έκδοσης εντολών χωρίς την κατάλληλη εξουσιοδότηση.
Το 2007 οι βρετανικές δυνάμεις πραγματοποίησαν μια επιτυχημένη επιχείρηση, συλλαμβάνοντας τον Χαζαλί, μαζί με τον αδελφό του και έναν Λιβανέζο σύμβουλο, σε ένα σπίτι στη Βασόρα. Η αιχμαλωσία του Χαζαλί έληξε τον Ιανουάριο του 2010, μετά από ανταλλαγή κρατουμένων που περιελάμβανε τον Βρετανό υπήκοο Πίτερ Μουρ, έναν σύμβουλο υπολογιστών που είχε απαχθεί από το “Δίκτυο Χαζαλί”. Από την απελευθέρωσή του, ο Χαζαλί έχει επικεντρωθεί στη στρατολόγηση ιρακινών σιιτικών πολιτοφυλακών για να πάνε στη Συρία προς υποστήριξη του Σύριου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ.
Ο Χαζαλί υπόκειται σε κυρώσεις από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ λόγω της εμπλοκής του σε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, ο Χαζαλί έπαιξε εξέχοντα ρόλο σε μια επίθεση το 2007 που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο πέντε Αμερικανών στρατιωτών.
Κατά την απροειδοποίητη συνάντηση με τον Φιντάν, ο Χαζαλί αναφέρθηκε στο θέμα της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στο ιρακινό έδαφος καθώς και στη χρήση του ιρακινού εδάφους για εχθρικές ενέργειες κατά της Τουρκίας. Ο Χαζαλί είχε συνεργαστεί στο παρελθόν με Τούρκους πρεσβευτές και είναι γνωστός για την αντίθεσή του στη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας τόσο στο Ιράκ όσο και στη Συρία.
Ο Χαζαλί είπε στον Φιντάν ότι η Τουρκία πρέπει να αυξήσει τις εκλύσεις νερού από τους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη, ένα θέμα το οποίο εργαλειοποιεί συστηματικά και εκβιαστικά η Τουρκία.
Ο Φιντάν εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στον Χαζάλι για τη διορατικότητά του σε θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, επαινώντας τη συμβολή του στην ασφάλεια, την κυριαρχία και τις προσπάθειες οικοδόμησης του Ιράκ, ανέφεραν ιρακινά μέσα ενημέρωσης.
Τον Ιανουάριο του 2023, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες αντιμετώπισε αντιδράσεις επειδή φωτογραφήθηκε δίπλα σε δύο αρχηγούς πολιτοφυλακής, ο ένας εκ των οποίων ο Χαζάλι, κατά την επίσκεψή του στο Ιράκ.
Εν τω μεταξύ, ο Φιντάν έχει κατηγορηθεί από ορισμένους κύκλους της αντιπολίτευσης ότι είναι υπέρ του Ιράν. Ένας Τούρκος πράκτορας που συνδέεται με τη δύναμη Quds του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) του Ιράν φέρεται να ανακοινώνει ότι ο Φιντάν, επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών της Τουρκίας MIT την εποχή εκείνη, είχε θέση εμπιστοσύνης και συμμεριζόταν τις επαναστατικές φιλοδοξίες του ιρανικού καθεστώτος. Οι ισχυρισμοί δείχνουν ότι έτρεφε αντιαμερικανικό και αντι-ισραηλινό αίσθημα.
Σύμφωνα με εμπιστευτικά έγγραφα, η τουρκική αστυνομία που ερευνούσε πυρήνες της Δύναμης Quds στην Τουρκία ως μέρος αντιτρομοκρατικής έρευνας ανακάλυψε μια συλλογή βιογραφικών που παραδόθηκαν στον Νάσερ Γκαφάρι, εκπρόσωπο της Δύναμης Quds στην Τουρκία. Μεταξύ των βιογραφικών ήταν μια αναφορά προφίλ για τον Φιντάν, τότε αναπληρωτή επικεφαλής της MIT. Ο Φιντάν διορίστηκε επικεφαλής της MIT τον Μάιο του 2010.
Το προφίλ του Φιντάν ανέφερε: “Ο [Φιντάν] θέλει να εξαφανίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ από προσώπου γης, αγαπά την [ιρανική] επανάσταση, θέλει να πετύχει, πιστεύει ότι η [ιρανική] επανάσταση είναι υπό τον έλεγχο Σιιτών μουσουλμάνων με καθολικές απόψεις”.
Η έρευνα της αστυνομίας και η “φίμωση” από τον Ερντογάν
Ο αρχηγός της αστυνομίας Ενσάρ Ντογάν, ο οποίος εργάστηκε στην έρευνα για την Quds Force, κατέθεσε σε ακρόαση στις 8 Φεβρουαρίου 2018 ότι τα στοιχεία που συνέλεξαν έδειχναν ξεκάθαρα ότι ο Γκαφάρι ζήτησε από έναν πράκτορά του στην Τουρκία (τον Χουσεΐν Αβνί Γιαζιτζίογλου) προφίλ Τούρκων που θα βοηθούσαν στην προώθηση των επιχειρήσεων τους στην Τουρκία. “Του ζητήθηκε (του Γιαζιτζίογλου) να εργαστεί σε κάποια θέματα και να συλλέγει πληροφορίες για αυτούς και να τις πηγαίνει σε αυτόν τον Ιρανό. Φυσικά παίρνει τις πληροφορίες σε έντυπη μορφή όταν πηγαίνει στις συναντήσεις”, είπε ο Ντογάν στην κατάθεσή του.
Ένα άλλο υποκλαπέν έγγραφο, χειρόγραφο από τον Γιαζιτζίογλου, κρυπτογραφημένο, αποκωδικοποιήθηκε αργότερα από τους ερευνητές και επιβεβαιώθηκε ότι το προφίλ του Φιντάν ήταν μέρος της δουλειάς που έκαναν στελέχη της Quds Force.
Ο Ντογάν είπε επίσης στο δικαστήριο σε ακρόαση στις 12 Φεβρουαρίου 2018 ότι η έρευνα αποκάλυψε ότι ο Φιντάν και ο Γιαζιτζίογλου γνώριζαν ο ένας τον άλλον εδώ και πολύ καιρό. Παρουσίασε αποδεικτικά στοιχεία υποκλοπής που αποκάλυψαν πώς ο Φιντάν παρακολουθούσε θρησκευτικές διαλέξεις που έδινε ιδιωτικά ο Γιαζιτζίογλου όταν ήταν στην Άγκυρα. Η υποκλοπή, με ημερομηνία 17 Φεβρουαρίου 2012, κατέγραψε μια συνομιλία μεταξύ του Γιαζιτζίογλου και του Μπιλεχάν Αχμέτ Αρσλάν, ύποπτου στην έρευνα της δύναμης Quds, κατά την οποία ο Αρσλάν ρώτησε αν γνώριζε τον Φιντάν. “Τον ξέρω [τον Φιντάν], ήμασταν σε αυτές τις διαλέξεις μαζί, κάναμε παρέα στην Άγκυρα”, είπε ο Γιαζιτζίογλου.
Η τουρκική αντιτρομοκρατική έρευνα του 2010 αποκάλυψε Ιρανούς πράκτορες που εργάζονταν ως αξιωματικοί πρεσβειών και προξενείων, καθώς και τουρκικά περιουσιακά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων κυβερνητικών υπαλλήλων που συνεργάζονταν κρυφά με τις ιρανικές υπηρεσίες πληροφοριών. Ο τότε πρωθυπουργός και νυν πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέσυρε την έρευνα τον Ιανουάριο του 2014 προτού ο εισαγγελέας εκδώσει εντάλματα για υπόπτους ή οριστικοποιήσει την κατηγορία του. Ματαιωθείσα από τον Ερντογάν, η υπόθεση δεν πήγε ποτέ στο δικαστήριο.
Ιρανοί πράκτορες κατέφυγαν στο Ιράν όταν ειδοποιήθηκαν για τη μυστική έρευνα. Όλοι οι ύποπτοι, συμπεριλαμβανομένου του Γιαζιτζίογλου, απαλλάχθηκαν και τα συντριπτικά στοιχεία που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια της τριετούς έρευνας εξαφανίστηκαν από την κυβέρνηση. Μερικοί προήχθησαν σε βασικές θέσεις στην κυβέρνηση, ενώ άλλοι συνεχίζουν να διαχειρίζονται μυστικά σχέδια για λογαριασμό της ιρανικής δύναμης Quds.
Στο μεταξύ, οι ερευνητές, συμπεριλαμβανομένου του αρχηγού της αστυνομίας Ντογάν, απολύθηκαν και αργότερα φυλακίστηκαν με κατασκευασμένες κατηγορίες και άλλοι ως γκιουλενιστές.
Πέτρος Κράνιας